Diş taşı, yani bilinen diğer adıyla tartar; dişler üzerinde biriken beyaz, sarı ve kahverengi renklerde olabilen mineralize tortulardır. Diş etinin hemen üstünde veya altında oluşabilir ve periodontal hastalıkları için zemin hazırlar. Peki bu diş taşı tam olarak nedir, neden olur, nasıl oluşur merak ediyorsanız okumaya devam edin.
Diş taşı nedir?
Diş taşı (tartar); tükrükten gelen minerallerin diş yüzeyindeki bakteri plağına zamanla birikmesi ve sertleşmesi suretiyle oluşan bir tortu tabakasıdır. Tartarın yapısı incelendiğinde inorganik bileşenlerden ve organik matriksten oluştuğu görülmüştür. Bu bileşenler;
- Hidroksiapatit
- Protein ve mineraller
- Karbonhidratlar
- Mikroorganizma ve doku kalıntıları içerir.
Tartar; dişe yapışık olarak diş eti çizgisinin altında veya üstünde oluşabilir:
Subgingival diş taşı: Sıklıkla tükrük bezlerinin ağıza açıldığı bölgeler olan alt ön dişlerin iç kısımlarında ve üst azı dişlerin yanağa bakan dış kısımlarında birikir. Rengi sarı veya kahverengi olabilir. Çok hızlı bir şekilde oluşur ancak diş yüzeyine sıkı yapışmadığı için zaman zaman dişten kopabilir.
Supragingival diş taşı: Diş ve diş eti arasındaki periodontal ceplerde oluşur. Rengi kahverengi veya siyah olabilir. Yavaş gelişir ancak diş yüzeyine çok kuvvetli tutunur. Tartar pürüzlü ve gözenekli bir yapıda olduğu için üzerinde bakteriler kolayca birikerek diş eti hastalığına neden olur. Peki diş taşı neden ve nasıl oluşur?
Diş taşı neden olur?
Diş taşının en büyük nedeni dişler üzerinde biriken bakteri plağıdır. Dişler fırçalandıktan yaklaşık dört saat sonra diş yüzeyinde yoğun kıvamlı ince bir protein tabakası oluşur. Ağız içerisinde yer alan bakteriler, bu ince film tabakasını ıslatarak yapışkan bir kıvama getirir. Ardından tükrük bileşenleri, gıda artıkları, epitel hücreleri ve polisakkaritlerin dişler üzerine yapışmaya başladığı bu bakteri plağı temizlenmezse yaklaşık 9-10 gün içerisinde mineralleşerek sertleşmeye başlar ve diş taşı yani tartar oluşumuna sebep olur.
Diş taşı oluşumu nasıl engellenir?
Diş taşı oluşumunu engellemek için dişler üzerinde bakteri plağı gelişimini önlemek gerekir. Doğumdan sonraki 4-12 saatlik dönemde ağız florasının ilk bakterisi olan Streptokokus viridans yerleşir. Bir ömür boyuda ağız florasında yer alır. Dolayısı ile ağızdaki bakterileri ortadan kaldırmanın bir yolu yok. O halde bakterilerin tutunabileceği plağı engellememiz gerekiyor. Peki diş taşı oluşumu nasıl engellenir:
Dişler üzerindeki bakteri plağı; oluştuktan sonraki bir iki gün hala suda çözünebilir kıvamdadır ve fırçalamayla kolaca giderilebilir. Ancak sertleşmeye başladıktan sonra fırçalama ile çıkarılması zordur. Bazı kişilerde sadece birkaç gün içerisinde bile oluşan bu plak tartara dönüşebilir.
Diş taşı oluşumunu engellemek için günde iki defa en az iki dakika boyunca dişlerinizi fırçalayın, diş ipi kullanın ve diyetinize dikkat edin.
Dişlerinizi fırçalarken, özellikle üst azı bölgesine ve alt ön dişlerin dil yüzeylerine ekstra önem gösterin. Mutlaka yumuşak uçlu bir diş fırçası kullanın ve fırçalanmayan yüzey kalmadığından emin olun. Çıkarmak istediğimizin ince yapışkan bir film tabakası olduğunu unutmayın. Günlük olarak antiseptik ağız yıkama solüsyonları kullanabilirsiniz.
Bakteri plağı genellikle şekerli ve nişasta içeren gıdalar neticesinde oluşur. Her yemek yediğinizde, bakterileride beslediğinizi unutmayın. Eğer sigara kullanıyorsanız, bırakın. Yapılan araştırmalarda, sigara içen bireylerde tartar gelişiminin daha fazla olduğu ve bırakıldığında tekrar azaldığı ortaya çıkmıştır.
Diş hekiminizi düzenli olarak her 6 ayda bir ziyaret edin. Düzenli diş hekimi ziyaretleri sizi bakteri plağının neden olduğu problemlere karşı korur.
Tartar bir defa oluştuktan sonra sadece bir diş hekimi tarafından çıkarılabilir. Çünkü diş taşı temizliği yapmak için özel uçlu ultrasonik yada manuel el aletlerine ve bir çift ekstra göze ihtiyaç vardır.
Tartardan kurtulmanın en kolay yolu, oluşumunu ve birikimini azaltmaktır.
Bu makalemizde diş taşı nedir, neden olur, nasıl oluşur ve zararları nelerdir açıklamaya çalıştık. Sanırım, artık önlem almamız daha kolay olacaktır.