Ortodonti, ağız ve çene yapılarını düzeltmeye odaklanan bir diş hekimliği dalıdır. İster genetik, ister yaşam tarzı veya diğer sağlık sorunlarından kaynaklansın, ağız ve çene yapısındaki bozukluklar, estetik kaygıların ötesinde çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Ortodontik tedavi, bu tür sorunların çözümünde kilit rol oynar ve hastaların hem görünüşlerini hem de genel ağız sağlıklarını iyileştirmeyi hedefler. Ortodontik tedavi yöntemleri, hafif çapraşıklıklardan ciddi maloklüzyonlara, kapanış bozuklukları ve çene hizalama sorunlarına kadar çeşitli durumları ele alabilir. Bu makale, ortodonti hakkında genel bir bakış sağlayacak ve bu tedavi sürecinin nasıl çalıştığına, hangi problemleri çözebileceğine ve nasıl bir ortodontistin size yardımcı olabileceğine dair bilgiler sunacaktır. Ortodontik tedaviye olan ihtiyacınızla ilgili daha fazla bilgi edinmek ve tedavi sürecine başlamak için bizimle iletişime geçmekten çekinmeyin.
Ortodonti nedir?
Ortodonti, diş ve çeneler arasındaki uyumsuzlukları, hizalama ve kapanış sorunlarını teşhis ve tedavisini sağlayan bir diş hekimliğinin bir uzmanlık dalıdır. Adını Yunanca ‘düz’, ‘doğru’ anlamına gelen ‘orthos’ ve ‘diş’ anlamına gelen ‘odont’ kelimelerinden alır. Ortodonti tedavisi, dişlerin ve çenenin ideal pozisyonlarını belirleyerek ağız ve yüz estetiğini, işlevselliğini ve sağlığını iyileştirmeyi amaçlar. Bu doğrultuda, çapraşık dişleri düzeltmenin yanı sıra, aşırı veya yetersiz ağız açıklığı, dişlerin yanlış hizalanması, çapraşıklık, diş eksikliği veya fazlalığı gibi çeşitli diş ve çene sorunlarını da ele alır.
Çocuk ve genç yaşlarda, büyüme süreci ve çene gelişimi devam eder. Bu nedenle ortodontik tedaviye genellikle genç yaşlarda başlanılmaktadır. Bu dönemde dişler daha kolay hareketlendirilebilmektedir. Bu sayede düzeltme işlemleri daha kolay ve etkili yapılmaktadır. Ancak, ortodontik tedavi her yaştan birey için mümkündür ve yetişkinler arasında da popülerlik kazanmaktadır. Düzgün hizalanmış dişlerin temizliği daha kolaydır. Bu da diş çürümesi ve diş eti hastalığı riskini azaltır. Aynı zaman çiğneme ve konuşmayı iyileştirir ve genel olarak kişinin özgüvenini artırır.
Ortodontist kimdir?
Ortodontist, diş hekimliği eğitimini tamamladıktan sonra, diş ve çene düzensizliklerini tedavi etme konusunda doktora uzmanlık programını başarıyla tamamlamış bir diş hekimidir. Ortodonti doktoru uzmanı olabilmek için, bir kişi öncelikle diş hekimliği fakültesini bitirmelidir. Ardından Üniversite Hastanelerinin Ortodonti Anabilim Dalında Dentofasiyal Ortopedi üzerine 3 yıllık bir uzmanlık programını tamamlamalıdır. Bu sürede, adaylar diş ve çene düzensizliklerinin teşhis ve tedavisi üzerine yoğun bir eğitim alırlar.
Ortodontistler ayrıca, çene ve diş düzensizliklerini önlemek için erken müdahale tedavileri de sağlarlar. Hastaların tedavi süreci boyunca ilerlemelerini izlerler ve gerektiğinde tedavi planlarını ayarlarlar.
Ortodontik Sorunlar Nasıl Oluşur?
Ortodontik problemler genellikle genetik faktörlerden kaynaklanır. Ancak çevresel faktörler ve bazı alışkanlıklar da bazı diş ve kapanış sorunlarına yol açabilmektedir:
- Çoğu kişide çapraşık dişler, fazla dişler, eksik dişler veya diğer benzer durumlar genetik olarak aktarılmaktadır. Genetik faktörler ayrıca çene yapısı ve büyüklüğünü de belirler. Diş ve çene yapısı arasındaki orantısızlıklar ortodontik sorunlara yol açabilmektedir.
- Parmak emme, dil itme ve uzun süreli biberon kullanma gibi bazı alışkanlıklar da diş ve çene yapısını etkiler. Bu tür alışkanlıklar genellikle çocukluk döneminde başlar. Eğer zamanında müdahale edilmezse, çene ve diş düzensizliklerine neden olabilmektedir.
- Travma ve yaralanmalar da çene ve diş düzensizliklerine neden olabilmektedir. Bu tür yaralanmalar genellikle düşmeler, spor kazaları veya araba kazaları sonucunda meydana gelir.
- Ağız sağlığıyla ilgili sorunlar da ortodontik sorunlara yol açabilmektedir. Örneğin, diş çürümesi veya diş eti hastalığı sonucunda diş kaybı yaşanabilmektedir. Diş kaybı sonucu kalan dişler yer değiştirerek ve çapraşıklığa neden olabilmektedir.
- Çocuklarda dişlerin çok erken veya çok geç çıktığı durumlar, diş ve çene düzensizliklerine yol açabilmektedir.
Ortodontik sorunların oluşmasına neden olabilecek en yaygın faktörler bunlardır. Ancak her bireyin durumu benzersizdir. Birçok farklı faktör, bir kişide diş ve çene düzensizlikleri gelişme riskini etkiler.
Ortodontik Tedavi Çeşitleri
Ortodonti tedavisinde diş ve çene düzensizliklerini düzeltmek için bir dizi yöntem ve teknik kullanılmaktadır. Hastalara uygulanan ortodontik apareyler sabit veya hareketli olabilmektedir. Aşağıda sıklıkla kullanılan tedavi yöntemlerini bulabilirsiniz:
- Geleneksel Diş Teli ve Braketler: Geleneksel metal braketler, en yaygın kullanılan ortodontik tedavi yöntemlerinden biridir. Diş hekimi bu apareyleri dişlere yapıştırır ve diş teli yardımıyla birbirine bağlar. Diş teli, dişleri doğru hizaya getirmek için braketler üzerine sürekli bir basınç uygular. Günümüzde, daha estetik bir seçenek olarak seramik braketler de mevcuttur. Özellikle estetik kaygıları olan ve diş teli tedavisinin görünümünden rahatsız olan yetişkinler seramik braketler veya lingual ortodonti tedavisini tercih edebilirler. Bu yöntemde, braketler ve teller dişlerin dış yüzeyine değil, iç yüzeyine (dişlerin dil tarafına) yapıştırılmaktadır.
- Cerrahi Ortodonti: Ciddi çene düzensizlikleri ve maloklüzyonları olan hastalar için cerrahi ortodonti ameliyatı gerekebilmektedir. Bu prosedürler genellikle bir ortodontist ve oral ve maksillofasiyal cerrahın birlikte çalışması ile gerçekleştirilmektedir.
- Alignerlar (Şeffaf Plak): Alignerlar, özellikle yetişkinler arasında popüler olan daha modern bir estetik telsiz ortodonti tedavisi seçeneğidir. Genellikle şeffaf olan bu plastik cihazlar, dişleri düzeltmek için kullanılmaktadır. En yaygın kullanılan şeffaf plak markalardan biri Invisalign ve Orthero’dur.
- Ortodontik Aygıtlar: Tedavide kullanılan ortodonti apareyleri arasında damaklık, yani çene damak genişletme aygıtı, üst ve alt çenenin genişlemesini sağlamak için kullanılmaktadır. Retainer, tedavi sonrasında dişlerin yeni pozisyonlarını pekiştirmek ve korumak için kullanılmaktadır. Ayrıca, ortodonti tedavisinde özel durumlar için tasarlanmış mini vida, yüz maskesi, lastik, elastik, çenelik, gibi dizi özel cihaz ve aletler de bulunmaktadır.
Ortodonti Tedavisinin Avantajları
Kşinin ağız sağlığını, genel sağlığını ve özgüvenini artırmak için ortodonti tedavisi birçok önemli avantaja sahiptir:
- Çapraşık veya hizasız dişler, besinleri düzgün bir şekilde çiğnemeyi zorlaştırabilmektedir. Ortodonti tedavisi, dişlerin düzgün hizalanmasını sağlar ve bu da daha etkili ve konforlu çiğneme sağlar.
- Dişlerin ve çenenin düzgün hizalanması, konuşma yeteneğini de olumlu yönde etkiler. Ortodonti tedavisi, özellikle seslerin net bir şekilde üretilmesine yardımcı olur.
- Çapraşık veya sıkışık dişler, fırça ve diş ipi ile temizlemeyi zorlaştırabilmektedir. Ortodonti tedavisi, dişlerin arasındaki boşlukları düzenler. Bu da daha iyi ağız hijyenine ve daha az çürük oluşumuna yol açar.
- Düzgün hizalanmış dişler, daha çekici bir gülümseme demektir. Bu da hastaların daha özgüvenli hissetmelerine ve gülümsemelerini daha fazla göstermelerine yardımcı olur.
- Dişlerin yanlış hizalanması, bazı dişlerin aşırı miktarda aşınmasına neden olabilmektedir. Ortodonti tedavisi, dişlerin düzgün dağılımını sağlar, bu da diş erozyonunu ve aşınmayı önler.
- Çene ekleminde ağrı, çene kilitlenmesi ve baş ağrıları gibi temporomandibular eklem (TMJ) rahatsızlıkları, dişlerin ve çenenin yanlış hizalanmasından kaynaklanabilmektedir. Ortodonti tedavisi, bu sorunları önlemeye yardımcı olur.
Ortodonti tedavisinde tedavi planına uyulması, tedavinin başarısında kritik bir faktördür.