“Diş ağrısı nasıl geçer” sorusuna verilebilecek en doğru yanıt diş hekiminize görünmektir. Ancak bu tavsiye gecenin bir yarısı dayanılmaz ağrılar yaşarken, doktorunuz hemen yanı başınızda olsa bile bir kliniğe gidemiyorsanız işe yaramaz. Eğer dişiniz ağrıyorsa, günü normal olarak geçirmenin, bir şeyler çiğnemenin, konsantre olmanın ne denli zor olabileceğini anlıyorum.
Bu yazıda; klinik randevunuzu beklerken, diş ve diş eti ağrısına ne iyi gelir, uygulanabilecek pratik bilgilerden ve ağrıyı daha da kötüleştiren yaygın olarak yapılan hatalardan bahsedeceğim.
Diş ağrısına oldukça iyi gelen ağrı kesici ilaçlar bulunsa da, yanlış kullanımların önüne geçmek için herhangi bir ilaç tavsiyesinde bulunamıyorum.
Ancak bunun yerine diş ağrısını azaltabilecek bazı doğal ve bitkisel yöntemleri ilerleyen satırlarda bulabilirsiniz.
Diş ağrısı nedenleri
Diş ağrısı; çoğu zaman diş içerisindeki oldukça hassas sinirlerin ve dişi besleyen damarların bulunduğu pulpa odasının yada çevresindeki bir sinirin tahriş olması durumunda ortaya çıkar.
Pulpa, herhangi bir etkenden kaynaklı iltihaplandığı zaman buradaki hassas sinir uçları oluşan enfeksiyon ve baskı nedeniyle şiddetli ağrıya neden olur.
Bazen ise ağız dışından kaynaklanan ağrının, ağızdan yayıldığı ve böylece ağrının dişten kaynaklı olduğun izlenimini veren durumlar vardır
Bu yansıyan ağrı genellikle çene eklemi (temporomandibular eklem veya TMJ), kulaklar, sinirler, sinüsler veya kaslarla ilgili bir problem olduğunda görülür. Bazen kalp problemleri de çene ve diş ağrısı hissi verebilir.
Ağrının bir dişten kaynaklı olup olmadığını anlayabilmemiz için diş ağrısının belirtilerini incelemek gerekir. Dişten kaynaklı bir ağrıda genellikle şu semptomlar görülür.
Diş Ağrısı Belirtileri
Çiğneme basıncından veya sıcak-soğuk termal etkenlerden kaynaklı hissedilen hafif ağrı toplum arasında sıklıkla görülür.
Bununla birlikte, eğer ağrı şiddetli ise veya etkene maruz kaldıktan sonra 15 saniyeden daha uzun bir süre devam ederse, bu daha ciddi bir problemin göstergesi olabilir.
Dişte şiddetli bir iltihabi durum söz konusu ise, diş ağrısı yanağa, kulağa yada çene yayabilir.
Diş ağrısı için değerlendirilmesi gereken belirtiler ve semptomlar şunlardır:
- Çiğneme ile oluşan ağrı
- Sıcak veya soğuk hava ile sıvılara karşı diş hassasiyeti
- Diş veya diş etinden gelen kanama veya akıntı
- Bir dişin etrafında oluşan şişlik veya çene yada yanak şişmesi
- Bölgeyi etkileyen yaralanma veya travma
Bu işaret ve semptomlar bazen diş çürümesi veya diş eti hastalığı (periodontal hastalık) ile ilişkili olabilir. Diş çürüğü veya diş çevreleyen diş eti etrafındaki kızarıklık ağrı kaynağına işaret edebilir.
Kişi enfekte olan dişine dokunduğunda, ağrıyı daha da yoğun hale getirebilir. Dişe dokunulunca meydana gelen ağrı; her ne kadar diş normal ve sağlıklı görünse de bir diş sorununa işaret edebilir.
Diş ağrısı, yüzde meydana gelen diğer ağrı nedenlerinden farklı olarak ayrılmalıdır. Sinüzit, kulak ya da boğaz ağrısı ya da çene kafatasına bağlanan temporomandibular eklem (TME) yaralanması diş ağrısı ile karıştırılabilir.
Daha derin bir yapıdan gelen ağrı (yansıyan ağrı denilen) sinir boyunca yayılabilir ve bu ağrı çene veya dişte hissedilebilir. Ağrının kaynağını kesin olarak belirlemek ve buna göre hafifletebilmek için, diş hekimi veya doktor tarafından muayene yapılması uygundur.
Diş Ağrısı İçin Ne Zaman Tıbbi Müdahale Gerekir?
Aşağıda belirttiğimiz şekilde bir diş ağrısı yaşarsanız mutlaka tavsiye be muayene için bir doktor yada diş hekimine başvurmanız gereklidir.
Diş ağrısı reçetesiz ilaç kullanılarak ortadan kaldırılamaz.
Diş ağrısı hafifletilse bile, diş hekiminizin yapacağı muayene sonucu erken dönemde teşhis edeceği problemler bazen çok kolay bir şekilde giderilerek daha büyük problemler önlenebilir.
Diş çekiminden iki gün sonra yaşanan şiddetli ağrı
Genellikle diş çekim yuvasının düzgün bir şekilde iyileşmediğini işaret eder. Kuru soket sendromu yada alveolit olarakta adlandırılan bu durum mutlaka diş hekimi tarafından tedavi edilmelidir.
Ağrı, diş etlerinin veya yüzün şişmesiyle ilişkili olabilir
Bazen hastanın bir dişinin etrafında iltihap akıntısına neden olan fistül teşekkülü meydana gelmiş olabilir. Ateş, diş problemlerinde başka bir enfeksiyon belirtisidir. Bu işaretler dişi, diş etini veya çene kemiğini (maksilla veya mandibula) çevreleyen bir enfeksiyonu gösterebilir.
Ateş ve şişlik bir apse varlığını gösterebilir. Diş apsesi antibiyotik kullanımını ve apsenin cerrahi olarak boşaltılmasını (drenaj) gerektirebilir. Bu prosedürün diş içinde yapılması önerildiğinde (endodontik drenaj), kök kanal tedavisi uygulanır.
Kırık veya kopmuş dişler
Maalesef toplumuzda kırık ve kopmuş dişler yaygın olarak görülmektedir. Daha ciddi yaralanmalarla ilişkili olmadığı sürece, diş hekimine en kısa zamanda başvurulmalıdır. Bir hasta tedaviyi ne kadar çabuk yaparsa, enfeksiyon riski o denli azalır ve dişler daha fazla korunma şansına sahip olur.
Süt dişleri (bebek dişleri) hasara uğramış çocukların dişlerinin hemen tedavi edilmeleri özellikle önemlidir çünkü bu tür problemler arkadan gelen daimi dişleri (yetişkin dişleri) etkileyebilir.
Ağrı çenenizi açıp kapatırken meydana geliyor olabilir.
Ağzı açmak ağrıya sebep oluyorsa, temporomandibular (TMJ) ekleminin yaralanması veya iltihaplanması muhtemeldir. Bu bir yaralanmadan dolayı ya da sadece çok büyük bir şey yemeye çalışırken ortaya çıkabilir. Diş hekimi bu probleme çözümler önerebilir.
Yirmi yaş dişleri ağrıya sebep olabilir.
Yirmi yaş dişler (azı dişleri) ortaya çıktıkça, üzerinde eriyen diş eti çevresinde diş eti iltihaplanarak zamanda diş eti enfeksiyonuna yol açabilir.
Ağrı genellikle 20lik diş bölgesinde, alt çenenin en gerisinde ortaya çıkar ve çene hatta kulağa uzanabilir. Etkilenen bölgede şişlik olabilir, böylece çene düzgün şekilde kapanamaz. Ağır vakalarda, boğazda ve ağız tabanındaki ağrı yutkunmayı zorlaştırabilir.
Herhangi bir travma öyküsü, göğüs ağrısı, kalp hastalığı ya da döküntüler
Bu tarz belirtiler tamamen dişten bağımsız başka ağrı kaynaklarına işaret edebilir. Diş ağrısı gibi görünen şey, çok daha ciddi bir altta yatan sorunun belirtisi olabilir.
Diş ağrısı veya çene ağrısı ile bağlantılı olarak aşağıdaki belirtiler, hastanın doktora veya hastanenin acil servisine gitmesi gerektiğini gösterir.
Yüksek ateş veya titreme
Bu, ağız yoluyla alınan antibiyotiklerden daha güçlü ilaç gerektiren daha yaygın bir enfeksiyonu gösterir.
Kafa ya da yüz yaralanması
Hasta, kafa yada yüz travmasına maruz kaldıktan sonra ortaya çıkan baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı, kusma ya da diğer belirtilerle karşılaşırsa, ağız ve diş yaralanmalarına ek olarak hastanın daha ciddi bir yaralanması olabilir.
Yüz döküntüsü
Bu bir dişten kaynaklı olarak artan enfeksiyonun bir göstergesi olabilir. Doktor uygun olana karar verebilmelidir.
Göğüs ağrısıyla ortaya çıkan herhangi bir çene ağrısı
Çene ağrısı çoğunlukla diş yada çene problemlerine bağlı olarak ortaya çıkmasına rağmen, bazen vücudun diğer bölgelerinden kaynaklı yansıyan ağrılar görülebilir. Kalp hastalığı olan kişiler, özellikle stent yerleştirilmiş kişiler, diyabetli kişiler veya kalp ameliyatı geçirenler, kalp krizi (miyokardiyal enfarktüs) veya anjina (iskemi) belirtileri olarak çene ağrısına sahip olabilirler. Çene veya diş ağrısı, baş dönmesi, terleme veya nefes darlığı ile ilişkiliyse, hasta derhal bir doktora görünmelidir.
Yutkunma güçlüğü veya şiddetli ağrı yada diş eti kanaması
Hastanın zayıflamış bir bağışıklık sistemi, diyabet veya steroid kullanımı öyküsü varsa, enfeksiyona daha duyarlıdırlar. Enfeksiyonlar genellikle daha şiddetli ve yaygın olabilir veya olağandışı organizmalardan kaynaklanabilir. Bu durumdaki insanlarda diş ve diş eti enfeksiyonları daha agresif tedavi gerektirebilir. Örneğin bir apsenin drene edilerek boşaltılması yada intravenöz antibiyotik kullanımını gerektirebilir.
Hekimler Diş Ağrısını Nasıl Teşhis Ediyor
Hekiminizin alacağı tıbbi öykü ve fizik muayene genellikle uygun tanıyı gösterecektir. Bazen hekiminizin isteyeceği radyografiler, diğer tetkiklerle birlikte kullanılabilir.
Ağız ve kafatasındaki diş ve kemiklerin değerlendirilmesi için panoramik radyografiler ve bilgisayarlı tomografi görüntüleri kullanılır.
Ağrının dişten kaynaklı olmadığı düşünülen durumlarda bazen, kalbin EKG izlerini içeren tetkikler doktora yardımcı olacaktır.
Eğer ağrı nedeni bir diş veya çene probleminden başka bir şey ise, doktor problemi hafifletecek yada tedavi edecek ilaçları reçete edebilir. Durum daha şiddetli ise, doktor daha yoğun bir inceleme ve tedavi için hastayı hastaneye kabul edebilir.
Diş Ağrısı İçin Doğal ve Bitkisel Çözümler
Diş ağrısı için
Diş ağrısı için hastanın daha önce kullanmış olduğu reçetesiz ağrı kesiciler kullanılabilir. Diş ağrısı olan kişiler bu ilaçları profesyonel muayeneden önce geçici rahatlama amaçlı olarak almalıdırlar.
Çok soğuk veya sıcak yiyeceklerden kaçınmak gerekir çünkü bunlar acıyı daha da kötüleştirebilir.
Başınızı yüksek tutun
Başınızı her zaman yüksek tutun. Uyku için, kama şeklinde bir yastıkla veya birkaç yastık istifleyerek başınızı yüksekte tutun.
Başınızı aşağıya doğru eğerek kalp seviyesine düşürdüğünüzde, başınıza gelen kan akımı , şişlik ve ağrıyı daha da kötüleştirir.
Soğuk Uygulama
Bölgeyi Soğuk Tutun.Dondurulmuş bezelye veya yarım su ve yarım buz ile doldurulmuş plastik kilitli paketler oldukça iş görür.
Bunun gibi bir sargı, yüzünüze tutmak zorunda kalmadan sürekli olarak buz uygulayabilmenizi sağlar.
Karanfil Yağı
Ağrının giderilmesi için evde uygulanabilecek başka bir çare de, karanfil yağına batırılmış bir pamuk topunun ısırılmasıdır. Üstelik bu yağı, pek çok eczanede kolayca bulabilirsiniz.
Karanfil yağı, ağrıyı benzokain kadar kuvvetli kesebilen önemli bir yağdır ve (The Journal of Dentistry, 2006) yaşamış olduğunuz diş ağrısına çözüm olabilir.
Aktif madde, doğada ortaya çıkmasına rağmen, güvenlik kaygılarına sahip olan öjenoldir.
Kullanmak için pamuklu çubuk veya bez parçasına çok az miktarda uygulayın ve etkilenen bölgeye hafifçe uygulayın. Derin çürük oyuğu nedeniyle açık bir sinir ucu varsa bu yöntem oldukça etkilidir.
Karanfil yağının özel olarak yerleştirilmesi başarı için çok önemlidir – sadece yağı diş pulpa dokusuna (dişin iç maddesi) yerleştirirseniz işe yarayacaktır.
Sarımsak Macunu
Sarımsak; Doğal bir antibiyotik olarak hareket eden ve diş enfeksiyonuna karşı savaşabilen allisin adı verilen bir kimyasal içerir. Günlük gıdalarınıza ve öğünlerinize sarımsak eklemek vücudunuzun enfeksiyona karşı savunmasını artırabilir.
Diş ağrısı için sarımsak ezilebilir ve biraz tuz ile bir macun haline getirilerek enfekte dişinizin üzerine uygulanabilir. Bu, enfeksiyonu tedavi etmez ancak sarımsak diş ağrısını azaltmaya yardımcı olabilir ve enfeksiyonun büyümesini veya yayılmasını önleyebilir.
Tuzlu Su
Ağzınızı tuzlu su ile çalkalayın. Tuzlu suyu şu şekilde hazırlayın: Bir bardak sıcak su içerisine artık tabanda çözünmeyene tuz partikülleri bulunan kadar Himalaya veya Lut gölü tuzunu ekleyerek karıştırın.
Ultra ince tanecikli tuz kullanmanız işinizi kolaylaştırır. Ağzınız bu su ile günde 4-5 defa çalkalayın. Bu yöntem özellikle diş eti ağrısına oldukça iyi gelir. Tansiyon probleminiz var ise tuz kullanmaktan kaçının.
Orajel gibi ilaçlı tahliye jelini etkilenen bölgeye uygulamak, bazı durumlarda ağrıyı hafifletebilir.
Çene ağrısı için
Eğer ağrı hastanın ağzını her açışında meydana geliyorsa, ağrı kaynağı temporomandibular eklem (TMJ) olabilir. Esneme ya da büyük bir ısırık gibi ağzı çok açmak acıyı şiddetlendirebilir.
Bu tür acıyı kısa vadede hafifletmek için sert veya kabuklu yiyeceklerden kaçınılmalı, çene eklem bölgesine nemli ısı uygulanmalı ve mümkün olduğu kadar çene az açılmalı ve açılırken çene alttan el ile desteklenmelidir.
Ağrının kaynağı ne olursa olsun en kısa zamanda doktorunuza yada diş hekiminize başvurmanız ve profesyonek bir muayene olmanız ağrının kaynağını belirlemekte oldukça önemlidir.
Unutulmamalıdır ki bastırılan ağrı sorunu ortadan kaldırmaz, sadece ağrıyı hafifletir.
Diş ağrısı takibi
Diş kliniğinden ayrıldıktan sonra ağız ve diş bakım uygulamalarına mutlaka devam edin ve sürekli kendi kendini tedavi etmekten de kaçının.
Ayrıca ağız çalkalama sularını dikkatli kullanın çünkü bu uygulamalar bazen sorunları daha da kötüleştirebilir veya uzatabilir. Diş hekiminiz ile yapacağınız rutin takip randevuları diş ağrınızı daha hızlı azaltabilir.
Hasta klinikten ayrıldıktan sonra ilaçları reçete edilen şekilde almalı ve takip randevularını not almalıdır. Hastada herhangi bir belirti veya semptom varsa, doktorunuza mutlaka başvurunuz.
Sigarayı bırakmak bazı diş hastalıklarının iyileştirilmesine yardımcı olabilir. Eğer hasta sigarayı bırakmakta zorlanıyorsa mutlaka profesyonel yardım alın.
Diş Ağrısını Önlemek Mümkün mü?
Diş ağrısına ne iyi gelir sorusunun cevabını sanırım özetledik, peki diş ağrısı önlenebilir mi? Cevabımız, evet!
Çoğu insan düzenli diş bakımı ile ciddi diş problemlerini önleyebilir. Acil bir durum için mutlaka diş hekiminizin telefon numarasını kolay bulunabilecek bir yere not alın.
Beslenme alışkanlıklarınızı düzenleyin
Sağlıklı bir diyet uygulayın ve yanınızda mutlaka diş fırçası ve diş ipi bulundurun. Bakteriler rafine şeker ve nişasta ile büyürler ve dişe minesini eritmek için buna ihtiyaç duyarlar.
Bu sebeple yediklerimize dikkat etmeli ve dişlere yapışan yiyecekleden uzak durmalıyız. Doğal bir diş fırçası gibi hareket edebilecek yiyecekler (salata, elma vs) ya da öğünlerden sonra diş fırçalamak kişinin rutininin bir parçası olmalıdır.
Diş çürümesini ksilitol ile önleyin. Ksilitol, huş ağaçlarının doğal bir ürünü olup, bakteriler ksilitolü bir besin kaynağı olarak görürler ve tıpkı karbonhidrat ve basit şekerler tükettikleri gibi tüketirler.
Bununla birlikte bakteriler, ksilitolü parçalayamaz, böylece bakterileri nötralize eder.
Ağız hijyenine dikkat edin
Düzenli fırçalama alışkanlıkları diş ağrısının önlenmesi için anahtar olabilir.
Türk Dişhekimliği Birliği tarafından önerildiği gibi bir diş macunu ile yumuşak bir diş fırçası kullanarak gıda parçacıklarını çıkarmak için dişlerinizi fırçalayın. (Diş macunu içinde Xylitol varsa yada içeren bir ağız çalkalama suyu, bakterileri azaltmaya yardımcı olacaktır.)
Dişler arasındaki bölgeleri diş ipi ile temizleyin ve diş etlerinide hafifçe fırçalayarak sağlıklı diş etlerini güçlenmeye teşvik edin. Su jetleri, sıkışmış parçacıkların çıkarılmasında etkilidir, ancak dişleri diş ipi kullanmak, dikkatli bir şekilde yapıldığında daha kapsamlı bir iş yapar.
Dişlerinizi yılda en az iki kez diş hekimi tarafından temizlenmesi gerektiğini unutmayın. Bunun hem hem diş çürükleri hem de dişeti hastalığının önlenmesinde etkili olduğu kanıtlanmıştır. Sorun alanlarını tanımlamak için her yıl diş röntgenlerine ihtiyaç duyulabilir.
Köprülerini veya protezlerinizi mutlaka çok temiz tutun. Diş hekimi diş problemlerini önlemeye yardımcı olabilecek öneriler sunabilir. Yetişkin dişlerinin tümü olmasa bile, hastalar bu önleyici ipuçlarını denerlerse yeni diş problemlerini önleyebilirler.
Yaralanmayı önlemek için spor yaparken mutlaka bir diş koruyucu veya başlık kullanın.
Sigara kullanmayın. Tütün kullanımı bazı diş hastalıklarını daha da kötüleştirebilir.
Bebeklerde ve Çocuklarda Diş ve Diş Eti Ağrısına Ne İyi Gelir? Tedavisi Nasıl Yapılır
Bebekler ve çocuklarda diş ağrısı genelde dişin çıktığı dönemlerde ve kaşıntıya benzer bir hisle görülür. Dişleri çıkmış olan çocuklarda;
- Enfeksiyon
- Yaralanma
- Cisim veya yemek artığı sıkışması
- Diş sallanması/gevşemesi
- Diş çürümesi
gibi nedenlerden dolayı diş ağrısı yaşanmaktadır.
Çocukların yaşadığı ağrılar, ebeveynler için endişe verici olabilir ve acil müdahale etmek istenebilir. Diş hekiminize ulaşana kadar geçen sürede ağrıyı hafifletmek için;
- Çocuğunuz tükürebilecek yaştaysa bir tatlı kaşığı tuzu bir bardak suyla karıştırıp bu çözeltiyi ağzında gargara yapmasını sağlayabilirsiniz.
- Bitkisel yağların ağrı kesici etkisinden faydalanmak için ağrılı bölgeye kulak pamuğu yardımıyla karanfil yağı uygulamayı deneyebilirsiniz.
- Çocuğunuza daha önce doktor tavsiyesiyle verilmiş ve etkisi denenmiş bir ağrı kesici ilacınız mevcutsa sınırlı miktarda ağrı kesici ilaç verilebilir.
- Soğutucu jelleri bir havluya sararak yanak dışı ve boğaza koyabilir ve soğuk kompres yapabilirsiniz.
Tüm öneriler geçici ve rahatlatıcı etkilere sahip olup, ağrının azalması veya kaybolması halinde de diş hekiminizle görüşmeniz gerekmektedir. Çocuğunuzun ağrı şikayetinden sonra emin olmak adına ilk 24 saat beklenebilir ancak süreç ilerlemeden mümkün olduğunca hızlı hekime danışılmalıdır.
Umarım diş ağrısına ne iyi gelir, nasıl geçer konusu hakkında hazırladığımız makale yararlı olmuştur.