Ağız içerisindeki zararlı bakterilerin neden olduğu diş apsesi; sıklıkla diş kökünden başlayarak yüzde, boyunda, yanakta, çenede ve damakta şişliğe neden olabilir. Peki sadece antibiyotik kullanarak diş apesi tedavi edilebilir mi? Hazırlamış olduğumuz bu makalede diş apsesi nedir, belirtileri neden oluşur, tedavisi esnasında hangi prosedürler izlenir, şişlik nasıl geçer ve kaç günde iner detaylı olarak açıklıyoruz.
Diş apsesi nedir?
Diş apsesi; bakteriyel bir enfeksiyon nedeniyle, diş, diş eti veya alveoler çene kemiğinde oluşan içi iltihap dolu şişliklerdir. Tedavi edilmediği zaman apseyi oluşturan bakteriler zamanla çoğalarak çeneye, yüze, yanağa, boyun ve çevresine ağrılı bir yayılım gösterebilir.
Diş apseleri bulundukları bölgeye göre 3e ayrılır:
- Periapikal (diş kökü) apsesi: Sıklıkla dişlerin içindeki pulpa dokusunda meydana gelir ve diş kök ucunda parmak ucu kadar bir şişlikle kendisini gösterir. Kök ucunda kapsüllenmiş bir irin topluluğu vardır ve zaman zaman bu cerahat ağız içerisine doğru akar.
- Diş eti apsesi: Dişi çevreleyen diş etlerinde ortaya çıkar. Kötü ağız hijyeni, bakteri plağı, yabancı cisim batması, tahriş ve gingivitis gibi nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir.
- Peridontal apse: Bu tür apselerde, dişin yanında dişi çevreleyen sert ve yumuşak dokularında enfeksiyonu sös konusudur. Ortaya çıkan iltihap çevre kemiğe kadar yayılabilir.
Diş apsesi bazen ağrısız olarak ortaya çıkabilsede bazen de şiddetli ağrıya sebep olur. Her iki durumda da profesyonel yardım gerektirir ve bir diş hekimine başvurulmalıdır.
Diş apsesinin en yaygın belirtileri nelerdir?
Diş veya diş etlerinizde meydana gelen apsenin en yaygın belirtileri şunlardır:
- Etkilenen diş ve diş etinde aniden ortaya çıkan zonklayıcı tarzda ve şiddeti giderek artan yoğun bir ağrı meydana gelir. Ağrı zamanla çeneye, kulağa ve boyuna yayılabilir.
- Ağızda kötü bir tat ve nefes kokusu sıklıkla görülür.
- Dişin olduğu tarafta çene altında ve boyunda şişmiş lenf bezleri ağrılı olabilir
- Enfeksiyonun yayılması durumunda yüksek ateş oluşabilir ve genel bir kırgınlık hali meydana gelebilir.
- Geceleri ağrı dahada şiddetlenir ve sizi uykunuzdan uyandıracak kadar kötüleşebilir.
- Yüzde hafif kızarıklık ve zamanla şişme meydana gelir.
- Sebep olan diş hassaslaşmıştır ve bazen yerinden gevşemiş gibi hareketlenir.
- Diş etleri parlak, kızarmış ve şişmiş vaziyettedir.
- Enfekisyonun daha da ilerlemesi durumu daha da ciddileştirebilir ve nefes almada yada yutkunmada zorluk çekebilirsiniz.
Hangi etkenler diş apsesine neden olur?
Diş apsesinin en büyük nedeni tedavi edilmeyen çürük bir diş, travma yada dişeti iltihabıdır. Zamanında tedavi edilmeyen çürükler zamanla ilerleyerek dişin içerisindeki pulpa dokusuna kadar ulaşır. Ancak daha da ihmal edilirse zamanla kök ucunda granülom adı verilen bir doku gelişimine sebep olur. Granülom vücudun kronik enfeksiyona karşı vermiş olduğu bir tepkidir. Peki iltihaplı dişe kanal tedavisi yapılır mı diye soracak olursanız, evet; bakteriler pulpa dokusuna ulaştığı aşamada dişe kanal tedavisi yapılırsa kurtulma ihtimali artar.
Dişin tedavi edilmeden bekletilmesi ise zamanla çoğalan bakterilerin çevre dokulara yayılmasına neden olur. Eğer ağız içine açılan bir açıklık varsa iltihap buradan boşalır. Bakterilerin dışarıya çıkmadığı durumlarda olay daha da vahimleşir ve yüz şişmeye başlar ve ciddi sonuçlar meydana getirebilir.
Bazı faktörler apse teşekkülünü hızlandırabilir:
- Kötü ağız bakımı: Ağız ve diş bakımınızı günlük olarak yapmadığınız takdirde, diş üzerinde hızlı bir bakteri plağı teşekkülü gözlemlenir ve bu plak tabakası diş çürüğü, diş eti problemi gibi apseye zemin hazırlayan etkenlerin artmasına neden olur.
- Yüksek oranda şeker ve nişasta içeren gıdalar: Çoğu diş apsesi çürük kökenlidir ve şekeri yüksek bir diyet; çürük oluşumunu hızlandırarak apse gelişimini kolaylaştırır.
- Ağız kuruluğu: Tükürük hem dişlerimiz için temizleyici hemde yeni başlayan çürükler için tedavi edici öneme sahiptir. Sıklıkla metabolik hastalıklar, yaşlılık ve bazı ilaçların yan etkileri ağız kuruluğuna neden olabilir.
- Sistemik rahatsızlıklar: Diyabet gibi bazı sistemik hastalıklar, bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olan rahatsızlıklar ve immünsupresif ilaç kullanan bireylerde apse riski yüksektir.
Diş apsesi yüz ve yanak şişliği ciddi sonuçlar doğurabilir
Diş apsesi tedavi olmadan ortadan kalkmayacaktır. Eğer apse boşaltılırsa ağrı büyük oranda ortadan kaybolur. Ancak tedavi edilmeyen diş apsesi çene, kulak, göz, yanak ve yüze yayılarak şişkinliğe neden olabilir. Ortaya çıkan tablonun daha da derinleşmesi sepsis gibi ölümcül enfeksiyonlara neden olabilir.
Diş apsesi ile birlikte yanak ve yüz şişmesine eşlik eden şu bulgular varsa en kısa zamanda acil servise gitmelisiniz:
- Yüksek ateş
- Yüz şişmesi
- Yanak şişmesi
- Yutkunma güçlüğü
- Kalp atış hızında artış
- Sersemlik ve Bilinç bulanıklığı
Diş apsesi tedavisi nasıl yapılır?
Tedavide apseyi meydana getiren nedenin ortadan kaldırılması gerekir. Diş hekiminiz çevre dokulara yayılımı incelemek için bir çene röntgeni isteyebilir. Enfeksiyonun ciddiyetine bağlı olarak birkaç farklı tedavi prosedürü izlenir:
- Diş apsesinin cerrahi olarak boşaltılması: Şişliğin sınırları belirgin ve lokalize ise diş hekimi şişliğin en tepe noktasından küçük bir kesi yaparak apseyi boşaltır. İltihap tamamen çıkartıldıktan sonra boşluğu içini tuzlu su yani serum fizyolojik ile yıkayarak temizler. Ciddi enfeksiyonlarda şişliğin tekrar oluşmaması ve kendi kendine iltihabın drene olabilmesi için kauçuk drenaj yerleştirilir.
- Kök kanal tedavisi: Diş içerisindeki pulpa iltihabından kaynaklı periapikal apselerde, enfekte pulpa çıkarılarak kök kanalları temizlenir ve dolgu patları ile doldurulur. Enfeksiyon alveoler kemiğe yayılım göstermiş ve tedavi ile kurutulamıyorsa kök ucu rezeksiyonu gerekebilir.
- Diş çekimi: Tedavi ile kurtarılması mümkün olmayan dişlerde çekilmesi düşünülmelidir. Çünkü etken ortadan kalkmadığı sürece apse geçmez.
- Antibiyotik: Eğer apsenin sınırları belirli ve lokalize ise antibiyotik tedavisi sıklıkla gerekli değildir. Ancak enfeksiyon çeneye, yüze, yanağa gibi çevre dokulara yayılmış ise daha fazla yayılmasını engellemek amacıyla antibiyotikler kullanılabilir.
- İlaç seçimi enfeksiyonun ciddiyetine göre yapılmalıdır ve bazı vakalarda birkaç ilaç içeren kombine tedavi uygulanır. Düşük doz veya yetersiz ilaç kullanılması tedaviyi zorlaştırabileceği için doktor reçete etmeden kendi kendinize antibiyotik kullanmayın.
- Yabancı cismin çıkarılması: Diş etinde ortaya çıkan şişlik çekirdek kabuğu, patlamış mısır gibi batmış bir cisimden kaynaklanıyorsa, hekiminiz etkeni çıkaracak ve bölgeyi yıkayarak temizleyecektir.
Klinik randevunuza kadar olan süreçte ağrıyı azaltmak için 18 yaşından büyükseniz eğer daha önce reçete edilmiş olan bir ağrı kesiciyi kullanabilirsiniz. Diş fırçalamak bazı durumlarda ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Mümkünse ağzınızın diğer tarafını kullanın ve çok soğuk ve sıcak yiyeceklerden kaçının. Unutmayın ki bu bahsedilenler apse tedavisi için değildir. Bu bahsedilenleri bir tedavi metodu olarak uygulamayın.
Diş apsesi kaç günde geçer?
Apsenin türü ve tedavide izlenen protokole göre ortalama iyileşme süreleri şu şekildedir:
- Diş kökü ve damakta oluşan apseler; etkenin ortadan kaldırılmasını takip eden 2-3 gün içerisinde iyileşmeye başlar ve yaklaşık olarak 1 hafta içerisinde geçer. İltihap drene edilmişse, şişlik aynı gün büyük oranda kaybolur.
- Diş eti ve periodontal apseler ise sıklıkla 1-2 hafta içerisinde, periodontal tedavinin tamamlanması ile geçer.
- Çene, yüz, yanak ve boyun gibi çevre dokulara yayılım göre apselerde tedavi süresi sıklıkla daha uzundur. Ancak antibiyotik tedavisi ile pek çok apse 1 hafta içerisinde kontrol altına alınabilir.
Önlemek için ne yapabilirsiniz?
Ağız ve diş sağlığınıza önem vererek diş apsesi oluşumunu önleyebilirsiniz. Bunun için sağlıklı diş ve diş etlerine sahip olmanız gerekir:
- Dişlerinizi günde en az iki defa uygun bir diş macunu ile fırçalayın. Diş fırçalama süresinin her seferde en az 2-3 dakika olduğuna dikkat edin. Ayrıca diş fırçalama esnasında fırçanın ulaşamadığı yada iyi fırçalayamadığınız yer kalmadığından emin olun.
- Eski protezleriniz ve restorasyonlarınız var ise bu bölgeleri daha dikkatli ve özenli temizleyin. Bakteri birikimine neden olabilecek alan oluşturmaktan kaçının. Bunun için arayüz fırçaları kullanabilirsiniz.
- Düzenli olarak diş ipi kullanmak dişler arası bölgelerde plak oluşumunu engeller. Bu sebeple düzenli diş ipi kullanımına dikkat edin.
- Yılda en az bir defa diş hekiminizi ziyaret edin ve rutin ağız kontrollerinizi yaptırın. Çok sık tartar oluşumu meydana geliyorsa bu süre kısaltılabilir. Bu konu hakkında diş hekiminiz size detaylı bilgiyi muayeneden sonra verecektir.
- Şekerli ve nişastalı yiyecekleri öğün arası tüketmekten kaçının.
Diş apsesi nasıl geçer diye araştırmadan önce apse oluşumunu önleyebileceğinizi düşünüyor musunuz?